守护候鸟回家路

Керла шо
Сиднейхь керлачу шеран шатлакх
Маь?на	Керлачу шеран корта
Даздо	Григорийн рузма лелочу мехкаша
Терахь	Григорийн рузманца шеран хьалхара де (1 январь)
Даздар	Фейерверкаш, доьзалийн тевнаш, синкъерамаш
Доьзна ду	Масийхь вина де, Керлачу шеран хьалхара де, Шира Керла шо
Викиларми чохь медиафайлаш

Ке?рла шо (оьрс. Новый год; инг. New Year) — иза шеран циклан йуьхь билгалйоккхуш долу рузманан (календаран) коьрта дезде ду. Керлачу шеран терахь къастадо х?ора билггалчу культурехь т?еэцначу рузмано. Иза даздо дуккхачу а пачхьалкхаша а, церан бахархоша а шайн къобалдинчу ламасташца дог?уш.

1-чу январехь шеран корта д?ах?оттийна руман урхалчо Юлий Цезара вайн эрал 46 шо хьалха. Шира Румехь и де лерина дара Янусан — цара иза наь?рийн а, массо долош долу х?уманна дела лорура. Январан ц?е йелла Янусан ц?арах, цуьнан сурт дуьллура ши йуьхь йолуш: цхаъ хьалха хьоьжура, ткъа важа — т?ехьа.

Керла шеран де

Коьрта йаззам: Керла шеран де

Дукха болчу мехкашкахь Керла шо даздо 1 январех, Григорийн рузманца хьалхарчу дийнахь. Керла шо асанан хан лоруш долало Тийна ?апказ т?ера, дуьххьара иза кхочу Республика Кирибате (Лайн г?айренаш) т?е (сахьтан аса UTC+14). Уггаре т?аьхьа иза долало Америкин Самоахь, Мидуэй а, Ниуэ г?айренаш т?ехь (сахьта аса UTC?11) — Кирибатехь Лайн г?айренаш т?ехь оцу хенахь 2 январь ду, буьйсайуькъана 1 сахьт даьлла. Цхьацца мехкаш Керла шо даздо беттан рузманца}}.

1 январехь дуьйна Керла шо даздан долийна вайн эрал 153 шо шо хьалхь, х?уда аьлча оцу дийнахь дуьйна шайн дарже бовлура руман консулаш. Вайн эрал халхара 46 шарахь руман баьчча а, коьрта ц?у а волчу Юлий Цезара йукъайаьккхира шен керла рузма (?юлийн?), чаккхенца ч?аг?дира шо доладалар вайн эраль хьалхара 45 шеран 1 январехь. Нисса Цезарь волчу хенахь, астрологин ?аткъамца Керла шеран ?идано эцна ша-тайпана маь?на шо доладалрна.

• 1 январь — Григорийн а, Юлийн а, керлаюлий рузманашца Керла шо.
• 21 январьна а, 21 февральна а йукъахь (цхьана дийнахь) — цийн Кела шо (Цийчоь).
• 21 мартехь йа 22 мартехь — иранан Керла шо Навруз (Иран, Азербайджан, Кхазакхстан, Г?ирг?азойчоь, Таджикистан, Туркмени, Узбекистан).
• 13 апрелера 15 апрель кхаччалц — Сонгкран (тайн. ????????) — тайн Керла шо.
• 14 апрель — бенгалийн Керла шо (Бангладеш).
• Песахал т?аьхьа 163 де даьлча (5 сентябрал хьалха а, 5 октябрал т?аьхьа ца хуьлу) — жуьгтийн Рош ха-Шана ?ида (Исраил).

Шира Керла шо

Коьрта йаззам: Шира Керла шо

Шира Керла шо — иза керлашеран ?ида, даздо юлийн рузманца. 1901 шерера 2100 шо кхаччалц григорийн а, юлийн а рузманийн башхалла 13 де йу, т?аккха юлийн рузманца Керла шо нисло буса 31 декабрера (13 январь) 1 январе (14 январь). Даздо Россехь, Беларусехь, Украинехь, Кхазакхстанехь, Гуьржийчохь, Эрмалойчохь, Азербайджанехь, Сербехь, Швейцарехь, дуьненан кхечу махкашкахь.

1 январехь шо доладалар

Дикка хан йаьлла 1 январь гражданийн шеран хьалхара де хилале. 1 январь шеран хьалхара де хилар т?еэцаран тайп-тайпана мехкашкахь тайп-тайпана хан йу:

Мохк	Шеран йуьхьиг
Венецин республика	1522
Швеци	1529
Сийлахь Руман импери (~ Германи)	1544
Испани, Португали, Польша	1556
Прусси, Дани, Норвеги	1559
Франци (Карл IX Руссильонан эдиктаца)	1564
Къилба Нидерландаш	1576
Лотаринги	1579
Голландийн Республика	1583
Шотланди	1600
Речь Посполити (~ Белорусси, Латви, Литва, Польша, Украина)	1362
Российн импери	1700
Тоскана	1721
Йоккха Британи, Ирланди, Британин импери Шотланди йоцург	1752
Япон	1873
Цийчоь (Тайвань а, КХР)	1912
Желтойчоь	1923
Туркойчоь	1926
Таиланд	1941

Пиротехника

Хьажа иштта: Сиднейра керлашеран салют

Керлашеран фейерверк

Керла шо даздеш жигара лелайо тайп-тайпана пиротехникин х?уманаш: хлопушкаш, бенгалин ц?ераш, т?аьхьара итт шерашкахь, — салюташ, ракеташ, руман чиркхаш, йаккхий а, кегий а петардаш, кхин йерш а.

Керла шо даздеш пиротехникин х?уманаш лело буьйлабелира Азин мехкашкахь, хьалхарчу рог?ехь Цийчохь, х?унда аьлча лорура, лелхачу х?умнаш ч?ог?а г?ара йаьккхича а, къегина серло хилчи а, боьха х?умнаш д?алохкуш г?одо. Т?аьхьа и г?иллакх даьржира дерриг дуьненан т?ехь.

Уггаре г?арадаьлла тайп-тайпанчу мехкашкахь г?иллакх ду Керла шарахь Цийчоьхь фейерверкаш кхийсар, кхин а петардаш лелхар, уьш ца совцу керлачу шеран хьалхарчу дийнан дохаллехь. Цу т?е тоьпан молха а, петардаш а, фейерверкаш а йукъайаьхна дукха хан йац, амма Керла шо даздечу хенахь г?овг?а йаккхаран эзар шо хан ло. Дерриг долалелла легендин т?ера, Керла шо долалуш тайп-тайпанчу меттигера лаьхкина зуламе синоша, керла меттиг лоху, ткъаоьшу ц?а карийча, охьахуу цунна чохь, х?усама дайшна зуламаш до. Ткъа Керла шо даздеш г?овг?а йаьккича, уьш лохку.

Х?окху заманахь дукха йолу дуьненан коьрта г?аланаш йа цхьацца мехкаша дойу миллионаш доллар, и пиротехникин шоу Керла шарна йархьама.

Пиротехникин х?умнаш дукха лелор, г?еметтах?оттанза болчара а, кхуллу ц?еран кхерам а, чевнийн хьал а, цулдела керлашеран буьйса лору уггаре ?аткъаме шеран мур ц?ераш йойучеран а, г?оьнан г?уллакхашна.

Хьажа кхин а

• Шира Керла шо
• Васильевн суьйре
• Камаьрша суьйре
• Овсень
• Посевани
• ?аьнан ?иданаш космосехь

Литература

• The world book encyclopedia, vol. XXVI, 1984, 237 p.
• Michel Quesnel, " Jésus et le témoignage des évangiles ", in Aux origines du christianisme, éd. Gallimard/Le monde de la Bible, 2000, p. 201—202.
• Anthony Aveni, ?Happy New Year! But Why Now?? in The Book of the Year: A Brief History of Our Seasonal Holidays (Oxford: Oxford University Press, 2003), 11-28
• Rintluanga., Pachuau,. Mizoram : a study in comprehensive geography(ингалс.). — New Delhi: Northern Book Centre, 2009. — P. 9. — ISBN 8172112645.
• Vygus, Mark (2015), Middle Egyptian Dictionary (PDF)
• Tetley, M. Christine (2014), The Reconstructed Chronology of the Egyptian Kings, Vol. I, p. 42, Архивировано 2017 ш. 11 февралехь, Т?екхачаран де: 2017 ш. 09 февралехь {{citation}}: Неизвестный параметр |dead-url= игнорируется (|url-status= предлагается) (справка) Архиван копи 2017 шеран 11 февралехь дуьйна Wayback Machine т?ехь
• Arthur M. Eckstein. Senate and General: Individual Decision-making and Roman Foreign Relations, 264-194 B.C(ингалс.). — University of California Press, 1987. — P. 16.
• Chambers, Robert (1885), Domestic Annals of Scotland, Edinburgh: W & R Chambers, p. 157
• General Introduction, §IV. The date of the Opuscula varia // Early Writings I / Matheeussen, Constant; Fantazzi, Charles; George, Edward V.. — Leiden: E. J. Brill, 1987. — Т. 1. — С. xvii. — (Selected Works of Juan Luis Vives). — ISBN 9789004077829.. — ?The town of Louvain, belonging to the duchy of Brabant, used the Easter Style, beginning the year at Holy Saturday.?.

Хьажоргаш

• Происхождение праздника. Новогодняя ёлка. Дед Мороз (бил-боцу.). Кху чуьра архивйина оригиналан 2007 шеран 28 сентябрехь Архивйина 2025-08-06 — Wayback Machine
• Les différentes dates du Jour de l’an au cours des siècles
• Tek Web Visuals, Cochina. New Year's Day (бил-боцу.). World e scan. Т?екхочу дата: 2011 шеран 13 ноябрь.
• Ben, Tzvi Rosh Hashanah: Prayers, Shofars, Apples, Honey and Pomegranates (бил-боцу.). Israelnationalnews.com (2006 шеран 22 сентябрь). Т?екхочу дата: 2011 шеран 13 ноябрь.
• The Change of New Year's Day (бил-боцу.). Homepages.tesco.net (2003 шеран 1 декабрь). Т?екхочу дата: 2011 шеран 13 ноябрь. Архивйина 2011 шеран 11 октябрехь Архивйина 2025-08-06 — Wayback Machine